Nowa Ruda: miasto nad Włodzicą w aglomeracji wałbrzyskiej

Tego szukamy w Nowej Rudzie

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: pogoda Nowa Ruda, praca Nowa Ruda, Nowa Ruda, basen Nowa Ruda, kopalnia Nowa Ruda.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Nowej Rudzie, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jej historii.

Nowa Ruda została ustanowiona jako osada w dolinie rzeki Włodzicy, otoczona Górami Sowimi i Wzgórzami Włodzickimi, na skrzyżowaniu szlaków handlowych prowadzących z dzisiejszych Czech do Śląska. Okres jej początków i panowania czeskiego (do 1526 r.) związany jest z czasami kolonizacji niemieckiej podczas rządów czeskiego monarchy, Przemysła Ottokara II (1253-1278). Pierwsza historyczna wzmianka o grodzie nad Włodzicą, zapisana w najstarszej księdze fundacji miejskiej Kłodzka, datuje się na rok 1337, wymieniając proboszcza Reynharta. W 1347 r. osada przeszła w posiadanie Hannusa Wusthuba, który w 1352 r. sprzedał majątki noworudzkie rodzinie Donynów.

W ciągu kolejnych 120 lat w mieście rozwijały się rzemiosła, takie jak tkactwo, sukiennictwo i szewstwo, co zaowocowało przyznaniem cechów szewcom w 1404 r. oraz sukiennikom w 1416 r. W latach 1427-1429 najazdy husytów spowodowały zniszczenie miasta, które stopniowo odbudowywało się z ruin na mocy nadanych przez Donynów nowych przywilejów w 1434 r. Z tego okresu pochodzi również pierwsza wzmianka o kopalni węgla kamiennego na terenie Nowej Rudy.

W 1472 r. panowaniem nad Nową Rudą objął Jerzy Stillfried, jeden z „złotych rycerzy” króla Czech Jerzego z Podiebradów. Jego małżeństwo z Anną von Donyn połączyło losy miasta i jego rodziny na trzy kolejne wieki.

W XVI wieku Stillfriedowie przeszli na wyznanie protestanckie, co spowodowało, że w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) hrabia Bernard Thurn najechał Nową Rudę w 1622 r., co doprowadziło do drugiej pożogi miasta. Po złapaniu ich w niewolę Stillfriedowie powrócili do katolickiego wyznania, odzyskując w ten sposób dobra noworudzkie.

W 1742 r. po zakupie Ziemi Kłodzkiej przez króla pruskiego od monarchy Czech Nowa Ruda stała się częścią państwa pruskiego. W kolejnych latach Stillfriedowie z Nowej Rudy stali się również właścicielami dóbr ziemskich na 1/3 obszaru Ziemi Kłodzkiej. W 1810 r. dobra noworudzkie przeszły w ręce rodziny von Magnis, pozostając w ich posiadaniu aż do 1945 r.

W 1855 r. Nowa Ruda została siedzibą powiatu, obejmującego dwa miasta (Nowa Ruda i Radków) oraz 37 wsi. W drugiej połowie XIX wieku miasto przeżyło okres ożywienia gospodarczego, głównie dzięki rozwojowi przemysłu włókienniczego. Coraz większe znaczenie zaczęło odgrywać także górnictwo węgla kamiennego, widoczne w powstaniu kopalni „Ruben” w Nowej Rudzie, „Johann Babtista” w Słupcu, „Rudolph” w Przygórzu i „Wenzeslaus” w Ludwikowicach.

Od 1871 r. Nowa Ruda należała do II Rzeszy Niemieckiej. W 1879 r. zbudowano linię kolejową z Kłodzka do Nowej Rudy, a rok później z Wałbrzycha. W kolejnej dekadzie miała miejsce tragiczna pożarowa katastrofa, kiedy 23 maja 1884 r. ogień strawił część domów na rynku oraz kościół parafialny.

Mimo że I wojna światowa nie dotknęła bezpośrednio Nowej Rudy, wielu jej mieszkańców wzięło udział w działaniach wojennych, a miasto odczuło powojenny kryzys gospodarczy. Reforma administracyjna Niemiec w 1932 r. pozbawiła Nową Rudę statusu miasta powiatowego. Po dojściu Hitlera do władzy ruch narodowosocjalistyczny zaczął wpływać na życie miasta.

W 1937 r. obchodzono uroczystości związane z 600-leciem istnienia miasta, a z tej okazji prof. Joseph Wittig opublikował kronikę Nowej Rudy.

II wojna światowa nie przyniosła bezpośrednich działań wojennych w mieście, ale spotkała je największa tragedia górnicza w kopalniach noworudzkich, gdy w kopalni „Ruben” zginęło 187 górników.

Po upadku III Rzeszy w maju 1945 r. Armia Czerwona wkroczyła do Nowej Rudy, a już w czerwcu pojawili się pierwsi Polacy. Po rozwiązaniu sporów terytorialnych z Czechami dotyczących Ziemi Kłodzkiej Nowa Ruda znalazła się w granicach Państwa Polskiego. Edward Miernik został pierwszym polskim burmistrzem, a ks. dr Michał Białowąs, repatriant z diecezji lwowskiej, objął stanowisko pierwszego proboszcza parafii Św. Mikołaja.

W tamtym okresie ludność z Polski centralnej i repatrianci z kresów wschodnich zasiedlili Nową Rudę. Do miasta przybywali również polscy górnicy z Francji oraz Polacy z różnych krajów europejskich, co doprowadziło do powstania specyficznego społeczeństwa, które przez wiele lat przechodziło trudny proces integracji.

Mieszkańcy powojennej Nowej Rudy znaleźli zatrudnienie głównie w przemyśle wydobywczym i włókienniczym. Kopalnia Węgla Kamiennego „Nowa Ruda” została utworzona, obejmując kopalnię „Piast” (dawniej „Ruben”) oraz kopalnię „Słupiec” („Johann Babtistagrube”). Zostały również założone Zakłady Przemysłu Włókienniczego „Nowar”, specjalizujące się w produkcji sztucznego jedwabiu.

W 1954 r. Nowa Ruda ponownie stała się siedzibą powiatu noworudzkiego, będąc najmniejszym powiatem w ówczesnym województwie wrocławskim, a ten stan utrzymał się do reformy administracyjnej państwa w 1975 r.

W 1970 r. zakończono budowę Miejskiego Ośrodka Kultury, a w 1972 r. po raz pierwszy zorganizowano w Nowej Rudzie Festiwal Studentów Szkół Artystycznych, znanego z pojawienia się białej lokomotywy na stacji kolejowej. Rok później Nową Rudę administracyjnie połączono ze Słupcem.

W drugiej połowie lat 70. doszło do tragicznych wypadków w KWK „Nowa Ruda”. W 1976 r. zginęło 17 górników, a trzy lata później 7. Po ogłoszeniu stanu wojennego w kopalni noworudzkiej miały miejsce strajki, zakończone aresztowaniami i procesami.

Okres przemian w 1989 r. wpłynął na zaangażowanie mieszkańców. W maju 1990 r. odbyły się pierwsze wolne wybory do władz samorządowych, a kandydaci Komitetu Obywatelskiego w Nowej Rudzie zdobyli wszystkie mandaty w 28-osobowej Radzie Miejskiej. Stanisław Łukasik został burmistrzem. W lipcu tego samego roku ukazał się pierwszy numer lokalnej „Gazety Noworudzkiej”. W 1991 r. Nowa Ruda podpisała porozumienie partnerskie z niemieckim Castrop-Rauxel oraz francuskim Wallers-Arenberg, a rok później z czeskim Broumovem.

W 1992 r. KWK „Nowa Ruda” została postawiona w stan likwidacji, a kopalniane pole „Piast” zamknięto w 1994 r., a pole „Słupiec” w 2000 r. W międzyczasie zlikwidowano również zakłady włókiennicze „Nowar”, filię dzierżoniowskich zakładów „Diora” i wiele innych miejsc pracy, co skutkowało obecnym dużym poziomem bezrobocia w mieście.

---

Po resztę informacji sięgnij do Twojego Miasta:

• Informacje
• Pogoda
• Dane statystyczne